چنانچه یافته های جدول فوق نشان می‌دهد
۱- دربی بی سی رابطه بین برانگیختگی و خوشایندی همه کلمات معنادار بود (به جز مخالفان و سوریه). رابطه بین برانگیختگی و غلبه برای همه کلمات معنادار بود و رابطه بین غلبه و خوشایندی برای همه کلمات معنادار بود (به جز مخالفان).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲- در وی ا آ رابطه بین برانگیختگی و خوشایندی کلمه فعالان و شهر و سوریه معنادار بود ولی رابطه بقیه کلمات معنادار نبود. رابطه بین برانگیختگی و غلبه برای همه کلمات معنادار بود. رابطه بین غلبه و خوشایندی همه کلمات معنادار بود (به جز فعالان، دولت و واگذار شدن).
۳- در رادیو فردا رابطه بین برانگیختگی و خوشایندی کلمات گزارش، شهر، شمال و سوریه معنادار نبود ولی رابطه بقیه کلمات معنادار بود. رابطه بین برانگیختگی و غلبه برای همه کلمات معنادار بود. رابطه بین غلبه و خوشایندی برای همه کلمات معنادار بود (به جز رقه و گزارش).
۴- در فارس نیوز رابطه بین برانگیختگی و خوشایندی کلمات اتحاد، اسلام معنادار نبود ولی رابطه بقیه کلمات معنادار بود. رابطه بین برانگیختگی و غلبه برای همه کلمات معنادار بود. رابطه بین غلبه و خوشایندی کلمه اتحاد، پاکستان و نشانه معنادار نبود ولی رابطه بقیه کلمات معنادار بود.
۵- در رجا نیوز رابطه بین برانگیختگی و خوشایندی کلمه احمدی نژاد، عاملان و برخورد و سرنگونی معنادار نبود ولی رابطه بقیه کلمات معنادار بود. رابطه بین برانگیختگی و غلبه برای همه کلمات معنادار بود. رابطه بین غلبه و خوشایندی کلمات منتفی شدن، کشتار و پاکستان معنادار نبود ولی رابطه بقیه کلمات معنادار بود.
۶- در مشرق رابطه بین برانگیختگی و خوشایندی همه کلمات معنادار بود. رابطه بین برانگیختگی و غلبه برای همه کلمات معنادار بود. رابطه بین غلبه و خوشایندی کلمه اردوغان معنادار نبود ولی رابطه بقیه کلمات معنادار بود.
سؤال سوم. آیا رابطه­ا­ی میان برانگیختگی، خوشایندی و غلبه کلمات به کار رفته در عناوین اخبار در خبرگزاری‌های مذکور با برانگیختگی و خوشایندی و غلبه کل عنوان خبر وجود دارد؟
برای مثال:
آژانس خواستار دسترسی فوری بازرسان به پارچین شد
آژانس+ دسترسی+ فوری+ بازرسان+ پارچین+ خواستار شدن
برای پاسخ به سؤال فوق از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
جدول ۱۵-۴ : رابطه­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه کلمات به کار رفته راجع به پاکستان با کل عنوان خبر

فعالیت­هایی در سطح محلی که ظرفیت تولید زمین را در مناطقی که تحت تأثیر یا مستعد به تخریب هستند نگهداری و یا افزایش می­دهد (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۰- تخریب زمین^[۲۵]
زمین تخریب شده زمینی است که به دلیل فرآیندهای طبیعی یا انسانی، دیگر قادر به نگهداشتن وضعیت اقتصادی و یا عملکرد واقعی اکولوژیکی خود نیست. چندین مورد در ارتباط با تخریب زمین وجود دارد که تمامی آن­ها می­توانند در کاهش محصولات کشاورزی و دیگر خدمات اکوسیستم تأثیرگذار باشند که مهمترین آن­ها عبارتند از: (لینیگر، ۲۰۰۸).
الف- تخریب خاک:^[۲۶] کاهش در ظرفیت تولید خاک به طوری که ناشی از فرسایش خاک و تغییر در عملکرد فیزیکی، شیمیایی، آب­شناسی، و بیولوژیکی خاک می­باشد.
ب- تخریب پوشش گیاهی:^[۲۷] کاهش کمی و کیفی (نوع و ترکیب گونه­ ها و …) ذی­توده طبیعی و کاهش پوشش گیاهی زمین، کاهش گونه­ های خوشخوراک بومی و سازگار، تکثیر گونه­ های خارجی یا مهاجم.
ج- تخریب آب:^[۲۸] زوال کمی و کیفی در منابع آب سطحی و زیرزمینی (به عنوان مثال مشکلات ناشی از خشکی و رطوبت خاک).
د- تخریب اقلیم:^[۲۹] تغییرات کوچک و بزرگ مقیاس در وضعیت اقلیمی، که باعث افزایش احتمال ضرر و زیان در محصول می­ شود.
ه- تلفات در اراضی زراعی در نتیجه­ توسعه شهری و صنعتی:^[۳۰] کاهش در زمین­های مورد استفاده یا زمین­هایی که پتانسیل تولید محصولات کشاورزی دارند که ناشی از تغییر کاربری زمین­های کشاورزی به شهری، صنعتی و استفاده­های ساختمانی است. لازم است که تأکید شود اثرات متقابل و تنگاتنگی بین این موارد وجود دارد و بر تخریب اراضی تأثیر می­ گذارد.
۱-۲-۱۱- تخریب فیزیکی^[۳۱]
مربوط به تخریب ساختمانی خاک توسط فرسایش پاشمان و در اثر از بین رفتن پوشش سطحی خاک و باران­های شدید می­باشد (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۲- مرحله­ پیشگیری^[۳۲]
مربوط به اقدامات مدیریتی در حفاظت آب و خاک است. علائمی از تخریب اولیه در منابع طبیعی مشاهده می­گردد؛ ولی هنوز تخریب شروع نگردیده است. لذا در این مرحله با اقدامات مدیریتی منابع سعی می­گردد تا علائم تخریب از بین روند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۳- مرحله­ کاهش^[۳۳]
عمل مداخله در کاهش تخریبی که در حال پیشرفت است. این عمل در مرحله­ ای انجام می­گیرد که تخریب در حال شروع شدن است. هدف اصلی جلوگیری از تخریب بیشتر و شروع به اصلاح منابع و عملکرد آن‌هاست (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۴- مرحله­ احیاء^[۳۴]
مرحله­ احیاء زمانی است که زمین کاملاً تخریب شده، به­ طوری ­که امکان استفاده از آن دیگر میسر نمی ­باشد و زمین عملاً غیر قابل بهره ­برداری شده و برای بازگرداندن آن نیاز به اقدامات سنگین سازه­ای، گیاهی، و مدیریتی بوده و به مدت زمان و هزینه­ بیشتری برای مقابله نیاز است (لینیگر، ۲۰۰۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۲-۱۵- کاربری اراضی^[۳۵]
به فعالیت­های انسانی که مستقیماٌ مربوط به زمین یا به کار بردن ترکیبی از منابع آن و یا اثرگذاری بر روی آن هستند گفته می­ شود. به اصطلاح به مجموعه ­ای از فعالیت­ها در هر نقطه از دنیا که با هدف سود و تولید بیشتر انجام می­گیرد گفته می­ شود. یک کاربری اراضی معین و مشخص، ممکن است برای یک مکان خاص، و یا چندین مکان تعیین شود. کاربری اراضی یک پارامتر مهم، مربوط به تخریب خاک، و حفاظت آب و خاک است (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۶- کاربران اراضی^[۳۶]
اشخاص یا نهاده­هایی که تکمیل کننده یا نگهدارنده­ی حفاظت زمین هستند شامل اشخاص، کشاورزان در مقیاس کوچک یا بزرگ، گروه­ ها (جنس، سن، وضعیت، ذی­نفع)، شرکت­های تعاونی، کارخانه­های صنعتی، مؤسسات دولتی و… هستند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۱۲-۱۷- طول دوره­ رشد (LGP)^[37]
دوره­هایی که بارش بیشتر از ۵/۰ برابر تبخیر و تعرق پتانسیل، و دمای بیشتر از ۵/۶ درجه­ سانتی ­گراد باشد، را طول دوره­ رشد می­نامند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸- گروه ­های فن­آوری حفاظت آب وخاک
۱-۲-۱۸-۱- کشاورزی حفاظتی
(اصولاً اقدامات زراعی) این گروه توسط سیستم­هایی مشخص می­ شود که سه اصل اساسی را رعایت می­ کند. حداقل به هم زدگی خاک، درجه­ پوشش خاک دائمی و تناوب زراعی را شامل می­ شود (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۲- کود/ کمپوست (اصولاً اقدامات زراعی)
به کاربردن کودهای آلی و کمپوست­ها به منظور بهبود حاصلخیزی خاک، و به طور همزمان افزایش بهبود ساختمان خاک (مقابله با فشردگی خاک، وسله بستن خاک) و بهبود نفوذپذیری سطحی و عمقی را شامل می­ شود (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۳- نوارها/ پوشش گیاهی (اصولا اقدامات گیاهی)
در این گروه، گراس­ها یا درختان به روش­های گوناگون به کار برده می­ شود. در مورد نوارهای گیاهی اغلب منجر به ایجاد پشته­ها، تراس­ها به دلیل فرسایش ناشی از شخم (جابه جایی خاک به سمت پایین شیب) در خلال کشت می­شوند. در موارد دیگر، اثرات پوشش گیاهی چند منظوره شامل افزایش پوشش زمین، بهبود ساختمان خاک، نفوذپذیری، و به همان اندازه کاهش فرسایش توسط آب و باد می­باشد (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۴- تلفیق جنگل با زراعت
به سیستم کاربری اراضی گفته می­ شود که درختان در حال رشد در ترکیب با محصولات زراعی، چراهگاه، یا مراتع و معمولاً در کنش متقابل اکولوژیکی و اقتصادی بین ترکیب سیستم­ها وجود دارند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۵- جمع­آوری آب (سازه با گیاهی)
جمع­آوری آب و متمرکز کردن رواناب حاصل از باران برای تولید محصول، یا برای بهبود کارایی گراس­ها و درختان در مناطق خشک، کمبود رطوبت فاکتور محدودکننده­ی اول است، را جمع­آوری آب گویند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۶- کنترل خندق (ترکیبات سازه­ای با گیاهی)
کنترل خندق در بر گیرنده­ی مجموعه ­ای از اقدامات که نشان­ دهنده این مشخصه و نوع شدید فرسایش، زمانی است که زمین نیاز به احیا دارد. در این گروه، یک محدوده­ سراسری از اقدامات مختلف و ترکیبی وجود دارد. البته بندهای سازه­ای در منطقه غالب می­باشد که اغلب با گیاهان دائمی تثبیت می­ شود. به طور معمول، فن­آوری­ها در سرتاسر حوزه­ آبخیز به کار برده می­شوند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۷- تراس/سکوها (سازه­ای، اما اغلب ترکیب شده با گیاهی و یا زراعی)
سکوها انواع مختلفی دارند از سکوهای شیب­دار به سمت شیب گرفته تا سکوهای تخت، یا بدون سیستم زهکشی (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۸- مدیریت مراتع (اقدامات مدیریتی با ترکیب اقدامات گیاهی و زراعی)
بهبود مدیریت مراتع مربوط به کنترل تغییرات و تنظیم فشار چرا با احداث حصار آغاز، و سپس با به کاربردن چرای تناوبی یا قطع و حمل علوفه­ها و اصلاح پوشش گیاهی و تغییر مدیریت ادامه پیدا می­ کند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۱۸-۹- دیگر فن­آوری­ها
این گروه شامل ترکیبی از فن­آوری­های مورد مطالعه است. برای مثال به کار بردن آبیاری قطره­ای تا افزایش راندمان آبیاری، تثبیت تپه­های ماسه­ای، تیمار جنگل، و احیای اراضی معدن­کاوی می­باشد (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۳- ضرورت انجام تحقیق
مطابق با نقشه­ی جهانی تخریب خاک توسط GLASOD، تخریب خاک توسط انسان در جهان باعث ۶/۵۵ درصد فرسایش آبی، ۹/۲۷ درصد فرسایش بادی، ۲/۱۲ درصد تخریب شیمیایی، و ۲/۴ درصد تخریب فیزیکی شده است (اولدمن^[۳۸] و همکاران، ۱۹۹۱).
پدیده­ فرسایش در حال حاضر به یکی از مشکل­سازترین و در عین حال حساس­ترین معضل بشر تبدیل گردیده است؛ به طوری که از ۵۰۰ میلیون هکتار زمین زراعی موجود جهان، مقدار ۴۳۰ میلیون هکتار از این اراضی در فاصله­ی سال­های ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۰ میلادی، به دلیل فرسایش از دست رفته است (صوفی، ۱۳۸۳).
مطالعات انجام شده توسط پی منتل^[۳۹] و همکاران (۱۹۹۲)، نشانگر این است که حدود ۳۵ درصد از سطح خشکی­های کره­ی زمین به نوعی تحت تأثیر عملکرد فرسایش خاک می­باشند. اما در بین انواع فرسایش، فرسایش آبی یکی از اشکال مهم تخریب اراضی و محیط زیست است؛ به نحوی که با تخریب فیزیکی خاک و از دسترس خارج نمودن مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان، پس رفت کمی و کیفی خاک حاصل می­ شود. در حدود ۱۲۵ میلیون هکتار از اراضی ایران دارای فرسایش خاک خارج از حد طبیعی است (دهقان، ۱۳۶۳).
طبق برآورد سازمان خواربار و کشاورزی جهانی در سال ۱۹۸۰ میلادی، بیش از ۵۶ میلیون هکتار از اراضی ایران در معرض خسارات ناشی از فرسایش آبی بالاتر از ۱۰ تن در هکتار در سال بوده است. حوزه ­های آبخیز سدهای کشور دارای ۲۵۰ میلیون متر مکعب در سال رسوب­دهی می­باشند و بیش از ۵۰۰ میلیون متر مکعب رسوب نیز به شبکه ­های آبیاری و زهکشی وارد می­ شود. ۹۱ میلیون هکتار از عرصه ­های آبخیز مولد هرز آب است و در سال معادل ۹۷/۶۱ میلیارد متر مکعب جریان سطحی مازاد شکل می­یابد. بیش از ۲۵۵ شهر و آبادی­های فراوان و قنات­ها و اراضی زراعی و بخش­های قابل توجهی از جاده­ها و راه­های ارتباطی در مناطق سیل­گیر واقع شده ­اند. در بخش کشاورزی هر سال بیش از ۲ میلیارد متر مکعب خاک حاصلخیز در اثر فرسایش خاک از اراضی شسته شده و باعث از بین رفته هزاران هکتار زمین و کاهش تولید محصول می­گردد (مدیریت طرح جامع منابع طبیعی و آبخیزداری در فارس الگویی برای کشور، ۱۳۸۵).
با وجود اقدامات فراوان آبخیزداری و تأثیر مهم این اقدام­های در حفاظت آب و خاک، جلوگیری از سیل، کاهش فرسایش و افزایش درآمد بهره­برداران، به دلیل عدم وجود روش کار واحد و استاندار، متخصصان آبخیزداری قادر نیستند به معرفی اقدامات مناسب و نتایج کار خود در اقلیم­های مختلف پرداخته و مسئولین، تصمیم­سازان و تصمیم­ گیران کشور را در اختصاص بودجه­ های کافی برای جرای عملیات در سطح وسیع و مدت زمان کم توجیه سازند. به نظر می­رسد اگر بتوان از یک روش استاندارد که در سایر کشورهای دنیا به کار رفته و نقاط ضعف و قوت آن مشخص شده استفاده نمود، قادر خواهیم بود هم مسئولین را با نتایج اقدامات انجام شده آشنا و آنان را در تأثیر بودجه­ های لازم و به موقع قانع کرد و هم به بهره­برداران و کارشناسان سایر مناطق اطلاع رسانی نمود تا از فن­آوری­های موفق و مفید برای شرایط مشابه استفاده نمایند.
با وجود اختصاص بودجه­ های در حد توان (۲۰ میلیارد تومان بودجه­ی مختص استان فارس در سال ۱۳۸۸) و صرف انرژی بسیار فراوان توسط کارشناسان این رشته در ایران متأسفانه عدم استفاده از روش استاندارد جهانی WOCAT، سبب گردیده تا در نقشه­ی جهانی اقدامات حفاظت آب و خاک کشور ایران فاقد اطلاعات، معرفی شود. استفاده از این روش استاندارد جهانی، را قادر خواهد کرد تا به معرفی اقدام­های موفق خود در سطح بین ­المللی بپردازد، با بهره گرفتن از این برنامه می­توان اثرات اقدامات متنوع آبخیزداری را در شرایط مختلف اکولوژیکی به صورت واقعه و کیفی تعیین و ارائه نموده، که در کدام یک از چالش­های موجود در حوزه ­های آبخیزداری این اقدامات موثر بوده ­اند، همچنین می­توان هزینه­ های مصرفی را کاهش و به دیگر اقدامات در حوزه ها اختصاص داد. لذا کاربرد برنامه­ی WOCAT از چند بعد حائز اهمیت است.
۱-۴- اهداف تحقیق

مبحث دوم: تعریف و ماهیت دین
در این مبحث ابتدا تعریف لغوی دین، سپس تعاریف ذکر شده از سوی فقهای عامه و امامیه و حقوقدانان تبیین می‌گردد.
گفتار اول: تعریف لغوی دین
دین واژه‌ای عربی است و در اصطلاح ادباء و اهل لغت در معانی ذیل به کار رفته است:
الف- دین از نظر بعضی اندیشمندان به معنای قرض است.
در صحاح الجوهری آمده است: «الدین واحد الدیون … تقول: دنت الرجل القرضه فهو مدین و دان فلان یدین دیناً. استقرض و صار علیه دین فهو دائن^[۲۶]»
ب- دین به معنای بدهی مدت‌دار به کار رفته است.
ابوهلال عسکری به نقل از فروق اللغات جزائر می‌گوید: «فرق دین با قرض این است که دین همراه اجل و مدت است و از آیه ۲۸۲ سوره بقره «… اذا تداینتم بدین الی اجل مسمی فاکتبوه …» استنباط می‌شود که در مفهوم دین زمان وجود دارد و دین بر بدهی مدت‌دار اطلاق می‌گردد.^[۲۷]»
ج- دین به معنای تأخیر نیز به کار رفته است.
«بعته بدینه‌ای بتأخیر^[۲۸]»
د- دین به معنای شئ یا مال غیر حاضر نیز به کار رفته است.
«جمع الدین دیون و کل شئ لم یکن حاضراً فهو دین و ادنت فلاناً ادینته و اعطیته دیناً^[۲۹]»
ضمناً برای معامله خرید و فروش دین صیغه‌های مدانیه و تداین استعمال شده است^[۳۰].
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

گفتار دوم: تعریف و ماهیت دین در نزد فقها
فقهای عامه و امامیه دین را به اعتبار محتوی و مضمون آن، در سه معنای (خیلی اعم، اعم و اخص) کلمه به کار برده‌اند، که جداگانه نظرات علما و فقهای اهل سنت و شیعه در این خصوص به شرح ذیل بررسی می‌گردد.
بند اول: تعریف دین در نزد فقهای عام
۱- دین در معنای خیلی اعم^[۳۱]: دین در این معنا شامل مجموع حق الله و حق الناس می‌باشد به تعبیر دیگر، دین به معنای اعم آن مطلق حقوقی است که بر ذمه انسان مستقر می‌گردد^[۳۲]. خواه این حقوق ناشی از حقوق شرعی و مذهبی مانند نماز، روزه، حج و نذر باشد، یا از اموال و حقوق مالی که بر ذمه انسان مستقر است و خواه سبب استقرار آن بر ذمه، توافق انسان با شخص دیگر باشد و یا به اسباب قهری و غیرارادی مانند اتلاف، غصب، استیفای ناروا از مال غیر.
البته بعضی از فقهای اهل سنت در این خصوص میان واجبات کفائی و عینی قائل به تفکیک شده‌اند و از نظر آنان «واجبات کفایی تکالیف اخلاقی است که در اعمال خیر متجلی می‌شود و بر ذمه مستقر نمی‌گردد.» اما در مقابل واجب عینی ذمه را مشغول می‌کند و بر دو قسم است اول حقوق الله مانند نماز، روزه، حج و زکات … و دوم دیونی که بر ذمه شخصی برای دیگری مستقر می‌شود مانند قیمت اجناس فروخته شده و یا قیمت اشیاء تلف شده^[۳۳].
۲- دین در معنای اعم: دین در معنای عبارتست از اموال و حقوق مالی که مستقر بر ذمه مدیون است اما در این خصوص میان نظر فقهای حنفیه و فقهای مذاهب دیگر اهل سنت تفاوت وجود دارد. فقهای حنفیه در تعریف دین گفته‌اند: «مالی که به سبب معاوضه، اتلاف و یا قرض بر ذمه شخص مستقر می‌شود دین است.» بنابراین اموالی که به اسباب دیگر مانند دیه، ارش جنایت و غیره بر ذمه مستقر می‌شود دین محسوب نمی‌گردد. اما جمهور فقهای شافعی و مالکی و حنبلی در تعریف دین می‌گویند: «هر مالی که به هر سبب بر ذمه مستقر می‌شود دین است.^[۳۴]» و به نظر آنان اموالی که به اسباب دیگر مانند زکات، دیه، ارش جنایت بر ذمه مستقر می‌شود دین است.
۳- دین در معنای اخص کلمه: از نظر فقهای عامه دین در معنای اخص کلمه همان عقد قرض^[۳۵] است، عقد معینی که برای پرداخت مال مثلی با دیگری منعقد می‌گردد و مدیون و قرض گیرنده مکلف است مثل آن مال را به مقرض برگرداند.
بند دوم: تعریف دین از دیدگاه فقهای امامیه
۱- دین در معنای خیلی اعم: دین در معنای خیلی اعم آن، به تمام حقوقی که بر ذمه انسان مستقر می‌شود اطلاق می‌گردد، سید عبدالعلی الموسوی سبزواری در کتاب خود مهذب احکام فی بیان الحلال و الحرام در این باره می‌فرمایند: «کلما ثابت فی ذمه الشخص الآخر فهو دین مالاً کان او حقاً او حکماً و یشهد له قوله صلی الله علیه و آله و نیابه الحج عن المیت دین الله احق ان یقیضی.^[۳۶]»
در واقع دین در معنای خیلی اعم کلمه شامل دین الله و دین الناس می‌گردد و هیچ محدودیتی از این حیث در اسباب ایجاد دین وجود ندارد. بنابراین تمام حقوقی که بر ذمه انسان مستقر می‌گردد خواه این حقوق شرعی و مذهبی باشد مانند نماز، روزه، حج، زکات و نذر یا از اموال و حقوق مال باشد و خواه سبب استقرار آن اراده و توافق شخص با دیگری باشد مانند تعهد خریدار به پرداخت ثمن به فروشنده که در نتیجه عقد بیع بر ذمه او مستقر می‌شد و یا این که دین غیرارادی باشد مانند استیفای ناروا از مال غیر، دین محسوب می‌گردد.
۲- دین در معنای اعم: فقها دین را در معنای اعم آن شامل حق و مال کلی دانسته‌اند که به اسباب نامتناهی و نامحدود خواه قهری یا اختیاری در ذمه شخص مستقر می‌گردد. در این خصوص سید میرزا حسن الموسوی البجنوردی می‌فرمایند: «الدین عباره عن ثبوت حق او مال کلی فی الذمه فی ذمه الشخص با حد اسباب ضمان سواء کان ضمان المسمی او الضمان الواقعی مثلاً او قیمه^[۳۷]»
۳- دین در معنای اخص: عبارتست از مال کلی ثابت در ذمه شخص به نفع شخص دیگر. بنابراین تمام اموالی که به سبب عقد فرض و یا مبیع و عوض در عقد بیع و یا تلف مال غیر بر ذمه شخص مستقر می‌گردد، دین محسوب می‌شود. نکته دیگر که حائز اهمیت است فقها و حقوقدانان اسلامی اصطلاح دین را در برابر عین معین به کار می‌برند^[۳۸]. در واقع به مال کلی فی الذمه دین اطلاق می‌کنند.« کلی عبارتست از مفهومی که قابل انطباق بر افراد متعدد باشد مانند گندم، برنج، اتومبیل، مفهوم کلی وجود عینی خارجی ندارد^[۳۹].» بنابراین هنگامی که دینی بر ذمه مدیون تعلق می‌گیرد، ایفاء دین از سوی مدیون با دادن هر مصداقی از مصادیق آن مال کلی تحقق می‌پذیرد و در نتیجه ذمه او از اشتغال بریء می‌گردد. اما عین معین به ذمه انسان تعلق نمی‌گیرد و صاحب حق عینی می‌تواند عین آن مال را مطالبه کند و مدیون تنها با اعطای همان عین معین تعهد خود را ایفاء می کند.« به عبارت دیگر دین متعلق به ذمه مدیون است. برخلاف عین که حق عینی صاحب آن حق، به ذات خود آن عین تعلق می‌گیرد و بر عهده مدیون است که عین مال را به مالک آن تسلیم نماید^[۴۰].»
گفتار سوم: تعریف دین از نظر حقوقدانان
تعاریف مختلفی از دین، توسط حقوقدانان و نویسندگان صورت گرفته است. به نقل از این تعاریف و شرح و بررسی مختصر آنها پرداخته می‌شود.
۱- جناب آقای دکتر کاتوزیان در کتاب مقدمه علم حقوق در تعریف دین می‌فرمایند:
«تکلیفی است که شخص نسبت به اجرای مفاد حق مالی در برابر صاحب آن پیدا می‌کند.^[۴۱]» در این تعریف رابطه حقوقی داین و مدیون مورد توجه قرار گرفته است و موضوع دین را حق مالی^[۴۲] تعبیر نموده است و در جای دیگر از همان کتاب حق مالی را امتیازی دانسته که حقوق هر کشور برای رفع نیازهای مادی اشخاص به آنها بخشیده است. حقوق مالی قابل مبادله و تقویم به پول است مانند حق مالکیت، حق انتفاع و حق مطالبه مبلغی پول برخلاف حقوق غیرمالی مانند زوجیت، حضانت و ولایت. با جمع‌بندی مفهوم دین از نظر این نویسنده و دیدگاه او از حقوق مالی که قابل تقویم و ارزش‌گذاری است می‌توان گفت او قلمرو و گستره این رابطه حقوقی را از اشیاء مادی و واقعی فراتر دانسته و تمام تعهداتی را که قابلیت تقویم از دید عقلاء را دارد داخل در تعریف دین نموده است.
۲- دکتر امیری قائم مقامی در تعریف دین ، برابر نظریه علمای حقوق آلمان آنرا مرکب از دو رابطه حقوقی دین و ضمانت اجر دانسته‌اند. رابطه حقوقی دین مشتمل بر دو عنصر است اول تکلیف مدیون در ایفاء دین که انجام یا ترک فعلی است و ثانیاً حق و در عین حال تکلیف داین در قبض موضوع دین می‌باشد^[۴۳]. اگر موضوع دین تسلیم شئ یا مالی باشد متعهد باید آنرا در موعد و محل معین در قرارداد به داین تسلیم کند و داین در مقابل حق و در عین حال تکلیف به قبض آنرا دارد.
در این تعریف همانند تعریف ارائه شده قبلی به رابطه شخص میان داین و مدیون توجه شده است. اما برخلاف تعریف قبلی که دین را نفس تکلیف مدیون معرفی می‌کرد، تکلیف مدیون از عناصر دین قلمداد شده است. به عبارت دیگر، دین یک رابطه حقوقی مرکب از دو تکلیف است. تکلیف مدیون نسبت به شخص داین برای انجام مفاد حق مالی و از طرف دیگر تکلیف داین نسبت به قبض موضوع دین و در عین حال حق او در برابر مدیون.
۳- دکتر جعفری لنگرودی در این خصوص می‌فرمایند: «دین به معنای مال کلی در ذمه خواه وجه نقد باشد خواه عین کلی در ذمه^[۴۴]» این تعریف، به تعریف فقهی که از دین توسط فقهای عظام^[۴۵] ارائه شده است بسیار نزدیک است. در این تعریف به جنبه مالی و مبادله‌ای دین توجه شده است و در واقع این تعریف دقیقاً از نگرش مکتب فقهی اسلام به دین ناشی شده است.
۴- مرحوم حسن امامی نیز در تعریف دین می‌گوید: «دین عبارتست از چیزی که بر عهده کسی که ملتزم به ایفاء می‌باشد آنرا مافی الذمه نیز می‌گویند و به اعتبار طلبکار، طلب می‌نامند، چنانکه کسی به دیگری سیصد تومان بدهکار باشد، ‌به سیصد تومان که در ذمه مدیون است دین گویند.^[۴۶]»
در این تعریف رابطه میان طلبکار و بدهکار مدنظر قرار گرفته است اما اگرچه برای دین و مافی الذمه مثال وجه نقد را زده‌اند و این مثال به تعریف فقهی دین نزدیک است اما از نظر ایشان معنای دین اعم است و می‌تواند شامل انتقال مال، انجام دادن کار و یا خودداری از انجام دادن کار باشد.
۵- یکی از حقوقدانان عرب زبان نیز در تعریف دین می‌گوید: «لفظ دین در زبان عربی کلمه واحدی است که هم دلالت بر آنچه که لفظ «creance» در زبان فرانسه بر آن دلالت دارد می‌کند و هم معادل با لفظ «dette» در آن زبان است. به عبارت دیگر این کلمه هم بر طلب و هم بر دین دلالت دارد. و لفظ دین دلالت بر حق شخصی دائن بر مدیون که بر مبنای آن می‌تواند انجام دادن کاری یا خودداری از انجام عملی و یا انتقال مالی را از او مطالبه نماید. آنچه که بیشتر از این لفظ معنا می‌گردد وجه نقد است.^[۴۷]»
گفتار چهارم: تفاوت دین حقوقی و فقهی
با بررسی تعاریف ارائه شده از سوی حقوقدانان و فقهای اسلامی معلوم شد که دین در حقوق اعم از دین در فقه است. زیرا دین در نظر حقوقدانان مترادف با تعهد و التزام است که به موجب رابطه حقوقی ایجاد شده میان متعهد و متعهدٌ له، متعهدٌ له می‌تواند انجام فعل یا ترک فعل و یا انتقال مالی را از متعهد مطالبه نماید. در حالی که دین از دیدگاه فقهای عظام، مال مثلی است که در ذمه شخص مستقر می‌گردد. بنابراین دین از نظر حقوقی به معنای همه اموری است که شخصی در مقابل شخص دیگر طلبکار است ولو اینکه آن، مال مثلی در ذمه نباشد و تعهد به فعل یا ترک فعل باشد. ولی دین از نظر فقهای اسلامی صرفاً مال مستقر بر ذمه مدیون است و جناب آقای دکتر لنگرودی که به حقوق و فقه اشراف دارند در این خصوص می‌فرمایند: «دین در اصطلاح حقوق مدنی شامل دو قسمت است:
الف- مال کلی در ذمه خواه وجه نقد باشد، خواه عین کلی در ذمه.
ب- تعهد به فعل.^[۴۸]»‌
با توجه به تعریف‌هایی که از دیدگاه حقوقی و فقهی از دین ارائه شد، تمایز مفهوم حقوقی دین با مفهوم فقهی آن در امور ذیل متصور است:
بند اول: تفاوت در میزان اهمیت رابطه دائن و مدیون
پیشتر ذکر گردید که در مکتب حقوقی رم، رابطه شخصی داین و مدیون مهمترین عنصر مقوّم دین بود. اهمیت این رابطه، موجب شده بود که دو نهاد حقوقی انتقال طلب و انتقال دین در آن مکتب حقوقی پذیرفته نشود. اما به مرور جنبه مالی دین مدنظر قرار گرفت. در مکتب مادی برخلاف مکتب حقوقی روم، رابطه بین داین و مدیون صرفاً از این نظر اهمیت دارد که طلبکار و بدهکار هر یک نماینده قانونی دارائی خود می‌باشد و با تغییر طلبکار یا بدهکار و زوال رابطه بین آنها، موجب اسقاط دین و طلب نخواهد شد. این تحول در مکتب فقهی اسلامی به سرحد کمال خود رسد. چون در مکتب فقهی اسلام دین را مال مستقر بر ذمه مدیون می‌داند و در واقع توجه به مالیت دین معطوف شده است و داین می‌تواند بدون رضایت مدیون مال را به دیگری تملیک نماید، هبه کند، ابراء نماید. قابل ذکر است که «در سیستم حقوقی رم قدیم اگرچه تأسیس حقوقی انتقال دین و انتقال طلب پذیرفته نشده بود ولی در باب ارث به انتقال این دو نهاد معتقد بودند به نظر حقوقدانان رومی در باب ارث، انتقال حقیقی دین صورت نمی‌گرفت بلکه مدیون شدن یا طلبکار شدن وارث نتیجه قائم مقامی آنها بود.»
بند دوم: تفاوت در گستره موضوعات
چون حقوقدانان دین را تکلیف و التزام مدیون در انجام موضوع تعهد قلمداد می‌کنند، بنابراین موضوع دین، انتقال اموال، انجام دادن فعل، تعهد به تسلیم اعیان خارجی و یا ترک فعل و … می‌تواند باشد. اما در مکتب فقهی اسلام دین، مال اعتباری است که در ظرف اعتباری ذمه قرار می‌گیرد. ظرفی که به نظر بعضی از فقهای حنفی تنها اموال مثلی می‌تواند مظروف آن باشد و آن هم در صورتی که ناشی از قرض و معاوضه و یا اتلاف باشد.
بند سوم: تفاوت در منشأ دین
از نظر حقوقدانان منشأ دین پنج چیز می‌تواند باشد که عبارتند از عقد و توافق منعقده میان طرفین شبه عقد، جرم، شبه جرم و اثر قانون^[۴۹] و جمهور فقهای عامه^[۵۰] و فقهیان امامیه^[۵۱] قائل به محدودیت ایجاد دین نیستند و دین ناشی از اسباب ارادی، قهری و قانونی را می‌پذیرند و بنابراین از نظر منشأ‌ دین، میان حقوقدانان و فقهای عظام تفاوتی وجود ندارد.
بند چهارم: تفاوت در زمان انقضاء دین
در خصوص انقضاء دین، بین فقها و حقوقدانان تمایز اساسی وجود دارد زیرا مرور زمان در حقوق بسیاری از کشورها از اسباب انقضاء ضمانت اجراء دین است، در مقابل مرور زمان مورد موافقت اکثر فقهای مسلمان قرار نگرفته است^[۵۲].
گفتار پنجم: خصائص و ویژگی‌های دین

ENFP
ENFP ها یا قهرمانان^[۲۶] بیش از دیگر افراد به تجربیات عاطفی اهمیت می­ دهند. قهرمانان به شدت متکی به خود بوده و اشتیاق شدیدی به حوزه عملکردی و اعتباری شخصی خود دارند. در حقیقت، قهرمانان پیوسته در حال بررسی و پویش محیط اجتماعی اطراف خود هستند و هیچ شخصیت مرموز یا انگیزه خاموشی قادر به فرار از توجه آنها نیست. قهرمانان رابطه خوبی با مردم دارند و معمولاً گستره وسیعی از ارتباطات فردی را شکل می­ دهند.
ENFJ
ENFJ ها که شاخص­ترین نماد آنها معلمان^[۲۷] می­باشند، اگر شغلشان معلمی نباشد هم پیوسته به فکر این کار هستند و قادرند توانایی بالقوه یادگیرندگان را به راحتی به آنها یادآوری کنند. شاید بتوان گفت در میان تمام تیپ­ها خوش­بیان­ترین آنها بوده، در فنون زبانی و شفاهی نیز قدرتمند هستند. معلمان کارهایی را دوست دارند که مشخص و سازماندهی­شده باشد و ساعت­ها برای کارهایشان زمانبندی خواهندکرد. معلمان نسبت به دیگران به شدت حساس هستند و گفته می­ شود که حس شهود آنها به خوبی رشدکرده­است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

INFJ
INFJ ها یا مشاوران^[۲۸] میل و رغبت فوق­العاده­ای در فراهم­آوردن رفاه دیگران دارند و قادرند تعاملات شخصی قدرتمندی را با مردم برقرار کنند. آنها افرادی هستند به شدت خصوصی، با یک زندگی درونی پیچیده. مشاوران تمایل دارند تا به صورت مؤثری در سازمان­ها فعالیت کنند. به هماهنگی کارکنان ارزش گذاشته و هرکاری می­ کنند تا به کارکرد صحیح و بی­عیب­ونقص سازمان کمک کنند. مشاورین به شدت شهودی هستند و می­توانند احساسات یا قصد و نیت افراد را- چه خوب چه بد- تشخیص بدهند، حتی پیش از این­که خود شخص متوجه­شود.
INFP
INFP ها یا به اصطلاح دکتر کرسی شفادهندگان^[۲۹]، چهره ای آرام و متین داشته و حتی از دید دیگران شاید کمی خجالتی به نظر برسند؛ اما در درونشان همه چیز هستند جز خجالتی و می­توانند دارای خصوصیت جالبی برای محافظت از خود باشند که به ندرت در میان دیگر تیپ­ها دیده می­ شود. شوق و اشتیاق اصلی آنها برطرف­کردن منازعات و تناقضاتی است که منجر به دردسرافتادن افراد و یا ازهم­پاشیده­شدن گروه­ ها می­ شود. شفادهندگان در محیط­کار افرادی انطباق­پذیر هستند. از ایده­ ها و اطلاعات جدید استقبال کرده و در موقعیت­های پیچیده و دشوار صبور هستند، اما از جزئیات روتین متنفرند و صبر خود را از دست می­ دهند.
۲-۶- مبانی رفتار گروه و شناخت تیم
گروه: دو یا چند نفر که رابطه متقابل بایکدیگر دارند گرد هم می­آیند تا به هدف خاصی دست یابند. رفتار گروه مجموع رفتار افراد را تشکیل نمی­دهد وگروه دارای ویژگی­های دیگری است.
گروه­ ها را خود به دو دسته رسمی و غیررسمی تقسیم می­شوند:
گروه رسمی : همان ساختار سازمانی که در آن گروه ­های کاری و کاری که باید انجام گیرد مشخص شده است.
گروه غیر رسمی: مجموعه­های بدون ساختار سازماندهی­شده است که در محیط کاری تشکیل می­ شود و واکنش طبیعی در برابر نیازهایی است که در سایه تماس­های اجتماعی اعضا به ­وجود آمده­است تا آن نیازها را رفع کند.
انواع گروه رسمی:
۱-گروه حاکم: نمودار سازمانی این گروه را تعریف می­ کند و بر زیردستان تحمیل می­ شود.
۲-گروه تخصصی: از افرادی تشکیل شده­است که جهت انجام کاری برمی­آیند.
انواع گروه غیر رسمی:
۱-گروه ذینفع: کسانی که با گروه حاکم یا تخصصی نزدیک یا دور می­شوند تا به هدف خاصی برسند.
۲- گروه دوستی: که تقریبا دارای وجوه و ویژگی­های مشترکی هستند.
مدارک و شواهد گویای این است که اگر نوع کار به مهارت ­ها، تجربه و دیدگاه­ های گوناگون نیاز داشته باشد، تیم به مراتب بهتر از فرد عمل می­ کند. سازمان­ها می­توانند با تشکیل تیم­هایی از افراد زبده و متخصص در زمینه رقابت به صورتی مؤثر و با کارایی عمل­کنند و از تمام توانایی­ها و استعدادهای افراد نخبه نهایت استفاده را ببرند، تیم انعطاف­پذیری بیشتری دارد و در مقایسه با دوایر سنتی یا گروه ­های دیگر در برابر پدیده تغییر واکنشی مناسب­تر نشان می­دهد.
۲-۶-۱- تفاوت گروه با تیم ( گروه کاری)
گروه: دو یا چند نفر که رابطه و وابستگی متقابل با یکدیگر دارند، گرد هم می­آیند تا به هدف­های خاصی دست یابند.
گروه کاری: گروهی است که اصولاً به سبب وجود رابطه متقابل، اعضا اطلاعات مبادله کرده و به یکدیگر کمک می­ کنند تا تصمیمی گرفته شود و در حوزه مسئولیت خود، یکدیگر را یاری می­ دهند.
در گروه هم­افزایی مثبت مطرح نیست و الزامی ندارد که کار گروه از مجموع تلاش اعضا بیشتر شود. اما درتیم کاری پدیده هم­افزایی مشاهده می­ شود. تلاش افراد موجب عملکردی می­گردد که از مجموع عملکرد اعضا بیشتر است. اگر مدیریت بخواهد عملکرد سازمان بهبود یابد باید بداند که از طریق تشکیل تیم به چنین هدفی خواهد رسید.
مقایسه تیم و گروه:
شکل ( ۲-۵ ). مقایسه تیم و گروه
جدول ( ۲-۶ ). مقایسه تیم و گروه

گزارش های خبری رسانه های آمریکایی نیز به موازات این واقعه اعلام کردند که بسیاری از کارگران آمریکایی در صنایع انبوه در شرایط شغلی خود نوعی ناکامی و از خودبیگانگی را احساس میکنند. بنابراین رهبران بسیاری از سازمانها موضوع کیفیت زندگی کاری و نحوه بهبود آن را مورد مطالعه قرار داده و پژوهش های مختلفی را در مورد آن به اجرا گذارند و به موازات آن محققان و پژوهشگران دانشگاهی نیز در زمینه کیفیت زندگی کاری کارهای قابل ملاحظه ای انجام دادند که این برنامه ها در سالهای اخیر جامعیت بیشتری پیدا کرده است (دیل^[۲۱] بیچ، ۱۹۹۱، ص۸۳ ) .

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۵ استراتژی های بهبود کیفیت زندگی کاری
اکثر سازمانها برنامه هایی را به منظور افزایش اثربخشی و بالا بردن کیفیت زندگی کاری به اجرا درآورده اند و مدیریت به ویژه در بخش خصوصی همیشه در جستجوی راههایی برای کاهش هزینه ها و افزایش بازده بوده است .
یک سازمان نوعاً از یک و یا دو استراتژی به عنوان استراتژی اصلی خود در بهبود کیفیت زندگی کاری استفاده می کند . استراتژی های کیفیت زندگی کاری به شرح زیر می باشند (دیوید و لاولر ، به نقل از علی اکبری ، ۱۳۸۰، ص۲۸ ) .
۱- طراحی شغل^[۲۲] :
طراحی شغل شیوه ای است که نحوۀ انجام دادن را بهبود می بخشد زیرا بهره وری ، فشار
روانی ناشی از کار و کیفیت زندگی کاری از جمله مواردی هستند که با موضوع طراحی شغلی پیوند ناگسستنی دارند ( عبّاس پور ، ۱۳۸۲ ، ص ۲۰۷ ) .
مشاغل چیزی بیشتر از جمع آوری ثبت شده در جدول تجزیه و تحلیل شغل و خلاصه شده در شرح شغل هستند مشاغل شالوده کارآیی سازمان و رضایت یا عدم رضایت کارکنان است . از آنجا که رقابت بین المللی در بازار کار در حال افزایش است مشاغلی که خوب طراحی شده باشند در جذب و حفظ یک نیروی کار با انگیزش که قادر به تولید کالاها و خدمات با کیفیت باشد اهمیت بیشتری خواهند داشت . طراحی شغل هم بر کارآیی و هم بر کیفیت زندگی کاری اثر می گذارد . مشاغل پیوندی بین سازمان و منابع انسانی آن است . ترکیب مؤفّقیت آمیز تمام مشاغل به سازمان این امکان را می دهد که به هدفهای خود نائل شود. به طور مشابه مشاغل نمایانگر منابع درآمدی کارکنان و ابزار پاسخگویی به سایر نیازهای آنان است. برای آنکه سازمان و کارکنان آن به این منافع مشترک دست یابند ، مشاغل باید کیفیت زندگی کارآیی بالایی را فراهم کنند . حصول کیفیت زندگی کاری بالا مستلزم آن است که مشاغل به خوبی طراحی شوند (جزنی، ۱۳۸۰، صص ۱۹۶ و ۲۱۳).
نمودار زیر یک سیستم طراحی شغل را نشان می دهد . طراحی یک شغل درخواست های سازمانی، محیطی و رفتاری از یک شغل را منعکس می کند . طراحان شغل این عوامل رامورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد ، سعی در خلق مشاغلی دارند که هم مولّد و هم ارضاءکننده باشد.
نمودار ۲- ۱: ساختار طراحی شغل داده – ستاده
۲- مدیریت مشارکتی^[۲۳]
مدیریت مشارکتی ایجاب میکند تصمیم گیری سازمان چنان صورت گیرد که اطلاعات و دروندادها و مسئولیت به پایین ترین رده مربوط به آن تصمیم واگذار شود. مقصود مدیریت مشارکتی اطمینان یافتن از این امر است که کارکنان صالح به گرفتن تصمیمهای مؤثّری بپردازند. سپردن اختیار وسیله ای برای دستیابی به مدیریت مشارکتی است. ساز و کاری است که از راه آن مسئولیت به گروه ها یا افراد مسئول داده میشود. درگیر کردن کارکنان ساز و کاری است که از راه آن اطمینان حاصل می شود که اطلاعات درونداد متناسب به نظام تصمیم گیری داده شده است . از این رو ، سپردن اختیار و درگیر کردن را میتوان سنگ بنای فلسفه مدیریت مشارکتی به شمار آورد (پلونکت و فونیه، ۱۳۸۰، ص ۶۱).
مدیریت مشارکتی را می توان در قلمرو انگیزش های فرامرتبه انسان به شمار آورد . انسانی که در مدیریت امور مشارکت کند و اندیشه خود را به کار گیرد ، به راستی که در راه بالندگی و شکوفایی هستی خود گام برمی دارد . هرگاه مردم در فراگرد داد و ستد اندیشه قرار گرفتند و برای تعیین هدف های زندگی و کار فراخوانده شوند و برای یاری های ایشان قدر و منزلتی در خور پدید آمد ، آنگاه عامل های انگیزشی آنان به کار خواهد افتاد . در چنین وضعی افراد راه بالندگی و رشد را طی می کنند . به تغییر فکری می پردازند ، در سود جستن از فرصتهای نیک مجاز شمرده می شوند و سرانجام هدف های بزرگ اجتماعی را در دایره هدف های شخصی خود جای می دهند و حتّی آنها را برتر می دانند . فداکاری ، کوشش بیش از حد ، گذشت و جانبازی در راه آنچه دیگران می طلبند برای انسانی که مشارکت جوی کامل است یک ارزش بنیادی است (طوسی، ۱۳۸۰، ص۱۲).
۳- رهبری اثربخش^[۲۴] و رفتار سرپرستی
اگر فردی می کوشد که بر رفتار فرد دیگری تأثیر بگذارد ، این محرّک کوشش رهبری نام دارد ، که می تواند مؤفّق یا نامؤفق و اثربخش یا غیراثربخش باشد .
اثربخش مؤفق
فرد ب
فرد الف
غیراثربخش نامؤفق
نمودار ۲-۲: رهبری مؤفق و اثربخش هرسی و بلانچارد
با توجه به پیوستار کوشش رهبر (الف) با توجه به حدی که فرد (ب) کار را انجام بدهد مؤفق یا نامؤفق خوانده می شود ، اما این مؤفق یا نامؤفق بودن هنوز اثربخش یا غیراثربخش بودن رفتار رهبر را مشخص نمی کند . اگر سبک رهبری (الف) با انتظارات نامؤفق است و (ب) کار خود را تعارض آمیز، فقط به دلیل قدرت مقامی (الف) انجام می دهد در این صورت میتوان گفت که (الف) مؤفق بوده ولی اثربخش نبوده است در مقابل اگر کوشش رهبری (الف) به یک پاسخ مؤفق منجر شود و (ب) کار را چون خواست اوست و آن را پاداش دهنده می داند انجام دهد در این صورت رفتار (الف) را مؤفق و اثربخش می دانیم .
اگر رهبر اثربخش باشد به قدرت شخصی علاوه بر قدرت مقام توجه داشته باشد نظارت کلّیتر مشخصه رفتار وی خواهد بود . قدرت شخص برعکس قدرت مقام از پایین به بالا به وسیله پذیرش و قبول زیردستان بوجود می آید . اگر مدیری هم مؤفق و هم اثربخش باشد نفوذ و تأثیر وی به قدرت تولید پایدار و رشد سازمانی منجر می شود (هرسی و بلانچارد، ۱۳۶۵، صص ۹۴- ۹۳- ۹۲).
۴- تیم های خودگردان
برخی از سازمانها به مرحله هایی فراتر از شکل های مشورتی و مردم سالاری پرداخته اند ، و اجازه داده اند تا شماری از تصمیم های عمده از سوی گروه های کارکنان گرفته شود . این رویکرد تازه استفاده گسترده از بحث و نظر گروهی را پدید می آورد که به سبب آن بهره گیری کامل از اندیشه گروه و نفوذ آن ممکن می گردد . این گروه ها اغلب می کوشند تا برای فعّالیتهای خود پشتیبان همگان را بدست آورند، این حرکت بازتابی از بسیاری اندیشه های گرفته شده از شرکتهای مؤفق ژاپنی است .
گروه های خود گردان را گاهی گروه های کاری نیمه مستقل با گروه های فنّی – اجتماعی هم می خوانند . گروه های خود گردان گروه های کاری طبیعی هستند که به آنها اختیار تصمیم گیری بالایی داده شده است از آنها انتظار می رود بر رفتار و نتیجه کار خود نظارت کنند یک ویژگی این گروه ها نقش کمرنگ یا به شدّت تغییر یافته مدیریت است که همراه با فراگیری مهارتهای تازه از سوی اعضای گروه پدیدار می گردد (طوسی، ۱۳۷۹، ص ۵۶ ).
۲-۶ زندگی کاری با کیفیت برتر
میرسپاسی ( ۱۳۷۲ ) کیفیت زندگی کاری را بر دو مفهوم تعریف می کند :
الف- تعریف عینی: از کیفیت زندگی کاری عبارتست از مجموعه ای از شرایط واقعی کار و محیط کار در یک سازمان مانند میزان حقوق و مزایا، امکانات رفاهی، بهداشت و ایمنی، مشارکت در تصمیم گیری ، دموکراسی سرپرستی ، تنوّع و غنی بودن مشاغل ، … .
ب- تعریف ذهنی: از کیفیت زندگی کاری ، عبارتست از تصوّر و تلقی افراد از کیفیت زندگی به طور اعم و کیفیت زندگی کاری بطور اخص به تعبیر دیگر کیفیت زندگی کاری برای هر فرد یا گروهی از افراد با فرهنگ و طرز تلقی مشابه ، ویژگی خاصی دارد . در یک تعریف کلّی نیز می توان گفت کیفیت زندگی کاری به معنی تصوّر ذهنی و درک و برداشت کارکنان یک سازمان است از مطلوبیت فیزیکی و درونی محیط کار خود .
مقصود اصلی از کیفیت زندگی کاری پدید آوردن محیط کاری است که هم برای افراد و هم برای تولید سودمند باشد . زندگی کاری با کیفیت برتر در حقیقت اقدامی بود در مقابل طرح شغل سنّتی که بیشترین تمرکزش بر تخصّص و کارآیی در عملکرد بود . شیوه سنّتی با ویژگی های خاص خود نوعی احساس بیگانگی از کار در کارگران بوجود آورده بود و چون به زندگی کاری با کیفیت برتر توجّه کافی نداشت مشکلات زیادی را به بار آورد. تقسیم کار بیاندازه و وابستگی بسیار به دستورات، روش های کار و رده بندی سازمانی باعث شد که کارکنان متخصص از جهت اجتماعی از همکاران دور افتادند. عدّهای از کارگران چنان بیاهمیت شدند که عزّت نفس خود را در کار از دست دادند و نتیجه به صورت غیبت و نرخ بالای انتقال آشکار شد . واکنش مدیریت به این جنبه انسانی کار از بین برده شد . زیرا دیگر کار به خودی خود خشنود کننده نبود ، عامل دیگری که به این دشواری دامن می زد این بود که خود کارگران در حال دگرگونی بودند ، بدین ترتیب که آموزش بیشتر ، رفاه مادی و آزادی بیشتر آنان را به نیازهای فرا مرتبه سوق می داد . طراحی شغل ها و خود سازمانها نتوانستند با دگرگونی هایی گسترده در نگرش های کارکنان همسو گردند بنابراین عملاً مدیریت چهار راه بیشتر نداشت :
الف- پذیرش کار همچنان که هست و بکار گماردن کارگرانی که محیط کاری به شیوه سنّتی را دوست داشتند .
ب- پذیرش کار همچنانکه هست و افزایش دستمزد کارگران تا آنان وضعیت بهتر را قبول کنند.
ج- مکانیکی کردن کارهای عادی در نتیجه بی نیازی از نیروی کار ناخرسند ( بکارگیری روباتها ) .
د- طراحی مجدّد شغلها به نحوی که ویژگی های دلخواه کارکنان را پدید آوردند یعنی بهبود کیفیت زندگی کاری با کیفیت برتر .
ناگفته روشن است که گزینه چهار برترین گزینه بود از آن جهت که می توانست پاسخگوی نیازهای کارکنان باشد . این روش در طراحی شغل بین نیاز انسانی و نیاز فنّی تعادل فراهم میسازد. این روش در مجموعه تازهای از ارزشها و راه های تازه از اندیشیدن است که بر زندگی کاری با کیفیت برتر متمرکز است (دیویس و نیو استروم، ترجمه طوسی، ۱۳۷۷، ص۲۹).
کیفیت زندگی کاری برتر محیط کاری را انسانی تر می سازد ، این جنبش سعی می کند تا به نیازهای بنیادی تر آنان پاسخ گوید . زندگی کاری با کیفیت برتر سعی می کند کارکنان با مهارت های بالاتر را بکار گرفته و محیطی فراهم کند که آنها را در بهبود مهارت ها انگیزه بخشند .
علاقهای که امروزه برای زندگی کاری با کیفیت برتر وجوددارد از اینکه بر غنی سازی شغل آغاز شد. غنی سازی یعنی اینکه بر انگیزنده های بیشتری بکار افزوده شود تا کار ارضاء کننده و سودبخش تر گردد . غنی سازی شغل فواید بسیاری دارد .پیامد کلّی آن غنی شدن نقش است که رشد و خودشکوفایی را به دنبال دارد . بدین ترتیب که انگیزه درونی تحریک شده ، انگیزش افزایش پیدا کرده ، کارکرد بهبود یافته و در نتیجه شغل مولّدتر و انسانی تر می گردد .
۲-۷ اهمیت غنی سازی شغل و فواید آن
رشد فرد ، رضایت شغلی بیشتر فرد^[۲۵] ، خودباوری فرد^[۲۶] ، عملکرد بهتر فرد^[۲۷] ، انگیزش درون ذاتی^[۲۸] کارکنان سازمان ، انتقال و ترک کار کمتر^[۲۹] ، استفاده کامل از منابع انسانی برای جامعه ، سازمان های اثربخش تر برای جامعه ، تنوّع مهارتی^[۳۰] ، هویت وظیفه ( کار )^[۳۱] ، اهمیت وظیفه^[۳۲] ، بازخورد^[۳۳] .
غنی سازی شغل محدودیت های مختلفی دارد ؛ این روش برای برخی موقعیت ها مناسب تر از دیگر موقعیت هاست و در برخی موارد بطور کلّی شغل بر نگرش های کارکنان و توانایی آنها برای انجام وظایف پربارتر شده بستگی دارد .
برخی محدودیت های پرباری شغل و کیفیت برتر کاری عبارتند از :
۱- شماری از کارکنان ممکن است شغل های پربارتر را نخواهند .
- هرگاه نتوانند افزایش مسئولیت را تحمیل کنند .
- هرگاه از وظایف پیچیده تر بیزار باشند .
- هرگاه کار گروهی برای آنان دلپذیر نباشد .
- هرگاه از بازآموزی بیزار باشند .
- هرگاه ثبات و امنیت شغلی را برتر شمارند .
- هرگاه در برابر اقتدار رسمی سرپرست احساس آلودگی کنند .
- هرگاه مهارتهایشان در خور انطباق نباشد .