آدمی برای رشد کردن اندام ها و نیروی بدنی خود به غذا خوردن و ورزش نیازمند است، ولی امر بزرگتر و مهمتر نیز هست که اساس “حیات انسانی"به شمار می رود و آن چیز جز پروردن نیروهای باطنی و دریافت های قلبی نیست.(الحیاه، ج۱ ، ص ۳۴۷)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
امر ورزش بسیار زیاد در تأکیدات اسلام قرار گرفته است ولی در عین حال مسیری دارد که انتهایش به همیاری روح انسان نیاز دارد. از این رو ورزش در نگاه اسلام، جهتی معنوی است نه مادیگرایانه.و کسانی که در این جهت و مسیر قرار می گیرند دو دسته می شوند: دسته ای اول کسانی اند که ورزش را ابزاری برای کسب مقام و دنیای خویش می دانند و از این طریق دست به کارهای ناشایست از قبیل به استثمار کشیدن و بیکاری ورزشکار، به جان هم انداختن دو گروه ورزشی می پردازند و دسته دوم، آن عده ای هستند که ورزش را به دید قوت و نیرو گرفتن برای هدفی والاتر، یعنی کسب مقام قرب الهی می پندارند. بنابراین اگر کسی قوی باشد و نیرومند، اما دارای قدرت معنوی و ایمان نباشد در زندگی خطر آفرین خواهند بود اما اگر همین افراد هم جسمی قوی و هم روحی پرورش یافته در مکتب اسلام داشته باشند پشتوانه ی محکمی خواهند بود برای یک ملت و نمی گذارند دست های خائنانه کسانی که گاه می خواهند همه چیزها را ببرند و قدرت مادی ما، قدرت معنوی ما را جایگاهی به چاش می گیرند جلوگیری می- کنند در این باره امام صادق ۷ می فرمایند:«وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْل: سَیْفٌ وَ تُرْسٌ»(بحار الانوار، ج ۶۱، ص ۱۵۹) ایشان در تفسیر فرموده ی خداوند متعال « آنچه قوه و توان دارید برای مقابله با آنها مهیّا سازید» فرمودند : (منظور از قوه) شمشیر وسپر است.
درنتیجه اهمیت تأکید بر ورزش و تقویت قوای جسمانی از دو جهت است:
اول. در بعد نظامی و دفاع از کیان اسلام و مملکت اسلامی;
دوم. تأمین سلامت جسمانی و روانی و مصون ماندن از انحرافات جنسی و قرار گرفتن در مسیر استکمال و بندگی خداوند.
ورزش موجب دفع نیروهای متراکم بدن میشود. در این صورت، قوای جنسی تعدیل می گردند و زمینه انحرافات جنسی، بخصوص خودارضایی، تا حد زیادی از بین می رود. علاوه بر آن، وقتی انحرافات جنسی از بین رفت، زمینه معنویات در انسان ایجاد میشود و او به طرف کمالات قدم برمی دارد.
همچنین ورزش باعث نشاط و شادابی بدن است و انسان را از نظر روحی و روانی هم سرزنده و شاداب می کند و موجب تقویت اراده انسان و پویایی او می گردد. کسی که از اراده قوی و روانی شادابی برخوردار باشد، به انحراف جنسی تمایل پیدا نمی کند.
در روایتی از امام صادق ۷آمده است: نشاط و شادابی به خاطر ده چیز است: پیاده روی، سوارکاری، شنا در آب، تفریح در سبزه زار، مسواک زدن و… . (وسائل الشیعه، ج ۱، ص۳۵۰، ح۲۴)
خلاصه آنکه ورزش هم برای سلامتی بدن مفید است و هم برای سلامتی روح و روان انسان و یکی از مهم ترین راه های پیش گیری از بیماری جسم و اختلال روانی به شمار می آید. ورزش به خاطر ایجاد تعادل روحی و کاهش اضطراب، نقش مهمی در جلوگیری از انحراف جنسی، به ویژه خودارضایی، دارد; زیرا یکی از علل ابتلا به خودارضایی، عدم آرامش روانی و وجود اضطراب در روان نوجوان است. ورزش در کاهش اضطراب و ایجاد نشاط روانی نقش بسزایی دارد.
۲-۱-۲) کیفیت خواب:
کیفیت خواب و بستر خواب میتواند در تحریکات بدنی و جنسی تأثیر داشته باشد و سفارش شده است: سعی کنید به پشت بخوابید و از دمرو (به صورت) خوابیدن اجتناب نمایید. این مسئله درباره نوجوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است. نوجوانان باید عادت کنند به پشت بخوابند; در رخت خواب بسیار گرم و نرم نخوابند (در جای معمولی بخوابند)؛ زیرا رخت خواب گرم و نرم و به رو خوابیدن از جمله عوامل تحریک و انحراف جنسی است.
سیلوانس استال (Sylvanus Stall) ، که در مسائل تربیتی و روان شناسی تخصص دارد، می گوید: جوانان و نوجوانان نباید روی پرهای نرم بخوابند و از لحاف بسیار نرم هم اجتناب کنند و اگر می خواهند بدنی نیرومند و ورزیده داشته باشند و کمتر تحریک جنسی بشوند حتماً این کار را انجام دهند. (آنچه یک جوان باید بداند، ص ۳۸)
دکتر محمّدرضا شرفی که در رشته روان شناسی و بخصوص مباحث جوانان تخصص دارد درباره کیفیت خواب می گوید: اگر بتوان نوجوانان را عادت داد که پس از اقامه نماز صبح، با قرآن و دعا مأنوس شوند، این کار در ایجاد حیات معنوی و روحیه اخلاقی شان بسیار مؤثر است و آنان روزی با نشاط و متعالی خواهند داشت. (دنیای نوجوان، ص ۲۳۳)
در دستورات اخلاقی و بهداشتی اسلام، به کیفیت خواب و آداب آن توجه شده و توصیه هایی بیان گردیده که هر کدام از آنها در سلامتی و راحتی بدن و آرامش روان مؤثر است و هر کدام از آنها طبق دستور اسلام عملی گردد، در خودسازی و توجه به معنویات و مصون ماندن از انحرافات اخلاقی، تأثیرگذار است. در ادامه، به برخی از آنها اشاره میشود:
الف. با وضو بودن:
مؤمن همیشه پاکیزه و با وضو است. وضوی مداوم در تربیت روحی و روانی انسان مؤثر است و سفارش شده که انسان در موقع خوابیدن، وضو بگیرد. این کار ثواب زیادی دارد و در کمال انسان بسیار مؤثر است.
امام صادق ۷می فرمایند: هر کس هنگام خوابیدن، با وضو باشد گویا در حال عبادت و سجده است. (بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الاطهار ج ۷۳، ب ۳۹، ح ۶)
امام صادق۷فرمود: هر کس طهارت داشته یا وضو بسازد آنگاه به بستر خویش رود، شب را در حالى بصبح میرساند که بسترش همچون مسجد او باشد. و اگر پس از رفتن در بستر بیاد آورد که وضو ندارد پس بر همان روانداز خود تیمم کند، و بهر حال که باشد چه با وضو و چه با تیمم تا وقتى ذکر خداوند عزّ و جلّ مىکند، پیوسته در حال نماز محسوب مىشود و ثواب آن را دارد. (من لا یحضره الفقیه ج۲، ص۱۵۳)
ب. محاسبه:
عاقل و آینده نگر در کارهای خود حسابگری می کند و در هنگام خوابیدن هم به اعمال روزانه خود توجه نموده، آنها را مطابق معیارهای ارزشی و اخلاقی ارزیابی می- کند و در جهت اصلاح خود تلاش مینماید. این کار پیش از خواب، میتواند درمانی برای مسائل پریشانی و فشارهای روانی روزانه باشد; چون عاقل وقتی محاسبه کرد و مشاهده نمود خطایی از او سر زده است استغفار می کند و اگر اعمال صالحی انجام داده بود شکرگزاری می کند و این هر دو در آرامش انسان نقش دارد.
حضرت علی ۷می فرمایند: وقتی به رخت خواب رفتی و خواستی بخوابی، به اعمال روزانه ات بنگر و و به آنچه خورده ای و کسب کرده ای توجه کن و روز قیامت و هنگام مرگت را به یادآور. (میزان الحکمه، ج ۲، ص ۴۰۷)
ج. دعا و تلاوت قرآن:
خواندن قرآن (سوره های کوچک) و دعاهای مخصوصی که هنگام خوابیدن سفارش شده، برای ایجاد آرامش در حال خواب، تنظیم رؤیاهای انسان و تمرکز ادراکی و ذهنی بسیار مؤثر است و آرامش خاصی به انسان می دهد.
پیامبر گرامی۶خطاب به حضرت علی ۷فرمودند: یا علی! وقتی خواستی به رخت خواب بروی استغفار کن و بر من صلوات بفرست و بگو: سبحان اللّه و الحمدللّه و لا اله اللّه و اللّه اکبر و لا حول و لا قوّه الّا باللّه العلی العظیم، و سوره توحید را زیاد بخوان; به درستی که این سوره نور قرآن است، و آیه الکرسی را بخوان; زیرا در هر حرف و کلمه آن هزار برکت و هزار رحمت است. (بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الاطهار، ج ۷۳، ص۲۲۰، ب۴۴، ح۳۱)
د. به سمت قبله خوابیدن:
یکی از دستورات اخلاقی و تربیتی اسلام درباره خوابیدن این است که انسان به طرف قبله بخوابد و این دستور به دو صورت توصیه شده است: یکی آنکه شخص به پشت بخوابد و کف پاهایش به طرف قبله باشد; یعنی اگر خواست بلند شود، صورتش به طرف قبله باشد. دوم آنکه بر پهلوی راست بخوابد و صورتش به طرف قبله باشد (البته مطابق روایات، صورت دوم بهتر است.)
همچنین خوابیدن بر پهلوی چپ و بر صورت، ناپسند و مذموم است. دلیل آن نیز این است که به صورت خوابیدن (دمرو) ، وضعیت نامناسبی بر دستگاه تنفس و همچنین معده و قلب تحمیل می کند. به پهلوی چپ خوابیدن همچنین با توجه به آنکه کبد در سمت راست بدن قرار دارد و طرف راست بدن سنگین تر است، بر سمت چپ بدن فشار وارد می کند، ولی هنگامی که فرد به سمت راست بدن می خوابد، قسمت سنگین بدن در پایین قرار می گیرد قلب و ریهها نیز عمل خود را بهتر انجام می دهند.(روان شناسی سلامت، ج ۱، ص ۴۵)
این دستورات دینی، که در آموزه های شرعی مورد تأکید است، انسان را در فضایی معنوی و اخلاقی وارد می سازد و دل را از انحرافات باز می دارد و از طریق جهت دادن افکار انسان به سمت مسائل اخروی، او را از وسواس شیطانی مصون می دارد.
۲-۱-۳) اصلاح برنامه غذایی:
یکی از مواردی که در تعدیل میل جنسی مؤثر است تغذیه مناسب است. هم اینکه پرخوری باعث تحرک جنسی میگردد و هم خوردن بعضی میوه ها و غذاها باعث زیاد شدن میل جنسی و طغیان آن میگردد.
«انسان به جهت پرخوری و یا تغذیه مداوم از مواد مقوی و محرک، همیشه مقداری نیروی جسمانی اضافه بر احتیاج خواهد داشت. این نیروی اضافی نه تنها محرک میل جنسی است بلکه پشتیبان و محرک تمام غرایز و امیال و نفسانیات است و متقابلاً به همان نسبت از قوای روحی و قدرت معنوی شخص میکاهد. بنابراین هر چه قدرت بدنی ضعیفتر گردد قدرت امیال غریزی نیز به همان میزان کاهش مییابد و در نتیجه قدرت روحی و معنوی مخصوصاً قدرت اراده تقویت پیدا میکند.»( بلوغ و سلامتی نوجوانان ، ص ۱۰۶ )
قرآن نیز در این زمینه دستوری داده و فرموده: ﴿وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفین﴾. ( اعراف/۳۱: و بخورید و بیاشامید و [لى] زیادهروى مکنید که او اسرافکاران را دوست نمىدارد)
سرچشمه بسیارى از بیماریها، غذاهاى اضافى است که به صورت جذب نشده در بدن انسان باقى مىماند، این مواد اضافى هم بار سنگینى است براى قلب و سایر دستگاههاى بدن، و هم منبع آمادهاى است براى انواع عفونتها و بیماریها. بنابراین افراط در تغذیه با توجه به عدم تحرک جسمانى کافى، یکى از عوامل اصلى بیماری (و طغیان میل جنسی) محسوب مىشود. ( تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۸۸.)
در احادیث نیز در مورد تأثیرات مواد غذایی که باعث فزونی شهوت میشود بیاناتی وجود وارد شده از جمله اینکه پیامبر اکرم۹میفرمایند: «کُلُوا التِّینَ الرَّطْبَ وَ الْیَابِسَ فَإِنَّهُ یَزِیدُ فِی الْجِمَاعِ وَ یَقْطَعُ الْبَوَاسِیرَ وَ یَنْفَعُ مِنَ النِّقْرِسِ وَ الْإِبْرِدَهِ؛ ( مستدرک الوسائل،ج۱۶، ص۴۰۴) انجیر چه تازه و چه خشک آن را بخورید زیرا موجب فزونی قوای جنسی و قطع شدن و بواسیر میگردد.»
یکی دیگر از چیزهایی که در افزایش قوه شهوت مؤثر هستند پیاز است که سه خاصیت دارد: ۱- فضای دهان را ضدعفونی میکند، ۲- لثهها را محکم میکند، ۳- آب کمر و قوه باه را تقویت میکند.
مواردی را نیز در جهت کم کردن قوه شهوت معرفی نمودهاند: تخم کاهو(روزی ۵/۷ گرم تا ۴۰ روز۹. اگر آب کاهو و برگ کاهو مدام خورده شود شهوت خاموش میشود و قهوه بوداده، دوغ تازه، شیرخشک و تمر هندی نیز در کاهش شهوت مؤثرند. ( تغذیه از دیدگاه اسلام، صص۶۶ـ۶۷)
پس اگر انسان بیش از اندازه نیاز از غذا بهره گیرد طبعاً و شرعاً ناپسند است. اما ناپسند از جهت طبی و پزشکی به جهت آنکه رسول خدا۹فرمود: «الْمَعِدَهُ بَیْتُ کُلِّ دَاءٍ وَ الْحِمْیَهُ رَأْسُ کُلِّ دَوَاء؛(بحارالانوار، ج۵۹، ص۲۹۰)شکم ریشه دردها و کم خوردن ریشه داروهاست.» و «هر بدنی آن گونه که عادت داده شود عادت میکند.» زکریای رازی گفته است که در این کلمات تمام پزشکی نهفته است.
ناپسندی شرعی به جهت این کلام رسول خدا۹که فرمود: «هیچ ظرفی نزد خداوند بدتر از شکمی که پر از غذا باشد نیست.» و این بدان جهت است که پر بودن شکم موجب ایجاد میل و شهوت و ایجاد شهوت راهی به سوی هوی پرستی و در نتیجه اعمال عمل خود ارضایی در افراد مجرد است.
بنابراین طبق دستورات اسلام نباید پرخوری کرد چرا که این مواد اضافی در بدن باعث تحرک شهوت میگردد و همچنین از خوردن میوه ها و غذاهایی که قوه شهوت را افزایش میدهد باید دوری جست و از غذاهایی که قوه شهوت را کاهش میدهد باید مصرف کرد. البته کسانی که مجرد هستند و کنترل میل جنسی برای آنان سخت و آزاردهنده است بیشتر از این راهحلها استفاده نمایند.
۲-۱-۴) اجتناب از مشاهده فیلم های مبتذل:
یکی از ابزارهای محرّک شهوات و انحراف نوجوانان و جوانان، دیدن فیلم های مبتذل و جنسی است. این فیلمها فکر و اندیشه نوجوانان را تخریب می کند و آنان را به سمت مسائل اخلاقی سوق می دهد. اگر نوجوان یا جوان به فیلم غیراخلاقی و جنسی نگاه کند، آن صحنهها همیشه در مقابل چشمانش مجسم می شوند و در ذهنش تداعی شده، باعث تحریک جنسی و اعمال ناپسند می شوند.
به دلیل آنکه نوجوان و جوان در اوج قدرت شهوانی است، کوچکترین تحریک و تصویر جنسی موجب انحراف و کجروی او میشود. از این رو، نوجوانان باید سعی کنند حتی یکبار هم به فیلم های مبتذل نگاه نکنند; زیرا این فیلمها اعتیادآورند و نوجوانان را به خود جذب می کنند و هویّت دینی و انسانی شان را نابود می سازند و در منجلاب فساد و شهوات غوطهور می کنند.
حضرت علی ۷در این باره می فرمایند: اگر هوسها و شهوات بر شما چیزه شوند، شما را به جایگاه های هلاکت وارد خواهند کرد. (غررالحکم و دررالکلم، ص ۲۷۷، ح ۴۸) وقتی شهوات در نوجوانان تحریک شود، آنان را به سمت ارضا سوق می دهند و چون هیچ راه ارضای عقلانی و شرعی برای آنان وجود ندارد، به سمت خودارضایی کشیده می شوند.
۲-۱-۵ ) انتخاب دوست خوب :
معاشرت و همنشینی با دوستان سالم و با ایمان موجب رشد شخصیت انسان و تقویت ارزشهای اخلاقی و معنوی در نوجوانان میگردد. انتخاب دوستانی که از لحاظ درسی، اخلاقی، خانوادگی و ادب، شایسته اند، خود میتواند بهترین بازوی موفقیت انسان قرار گرفته و در مسیر پاک و بدون انحراف واقع شود. از سوی دیگر، دوستی با افراد پست و فرومایه که معمولا به انحراف های اخلاقی آلوده اند یکی از زمینه های انحراف نوجوان است. دوستان منحرف و بی بند و بار سعی دارند احساسها و تجربه های راست یا دروغ خود یا دیگران را درباره مسائل جنسی و انحراف اخلاقی با حرص و ولع و با حالتی غرورآمیز، برای نوجوانان پاک و نورانی تعریف کنند و آنان را به سمت این ناهنجاریها سوق دهند.
«دوست آئینه تمام نمای دوست است. در انتخاب دوست دقت نمائید و دوستان پاک برگزینید. از دوستان ناپاک فرار کنید، با کسانی رفت و آمد کنید که خود ساختهاند. حقیقت این است که انرژی مثبت و نیروی درونی آدمها تا حدی مسری است، مهم آن است که کنارشان باشید.» ( مبانی جنگ نرم و ریشه یابی آن در تهاجم فرهنگی، ص ۲۰۱)
«دوستی شرایطی دارد. اگر دوستی با این شرایطی که عنوان میشود پیدا کردید به عنوان دوست خوب برگزینید که چنین دوستانی مایه سعادت و خوشبختی هستند:
۱- دیدار او خدا را به یاد شما آورد، ۲- گفتار او به دانش و معلومات شما بیفزاید و از هر کلام او ثمره علمی فراهم آید، ۳- عمل و کردار او آخرت را به یاد آورد به گونهای که به اعمال و رفتار شما رنگ آخرتی ببخشد. اگر کسی را با این سه شرط یافتید سعی کنید با او دوست شوید و وجود وی را غنیمت شمارید و در جستجوی چنین دوستانی باشید تا زمانی که شخصی با چنین ویژگیهایی نیافتید به سادگی با او دوستی برقرار نکنید.
لذا فضای دوستی بهترین فضای استفاده از کمالات است و باید زمینهساز دینداری، بندگی، رشد علمی و اخلاقی گردد. در مقابل دوستی که موجب انحطاط اخلاقی و زمینه ساز مفاسد دینی و دنیوی شود دوست نیست بلکه دشمن است و با شما عداوت دارد و از این دوستی باید اجتناب شود.» ( پرسشها و پاسخهای دانشجویی، ص ۲۰۷)
لذا قرآن کریم برای تأیید این مطلب که دوستان خوب در زندگی مؤثر هستند می فرماید: ﴿یَاوَیْلَتىَ لَیْتَنىِ لَمْ أَتخَِّذْ فُلَانًا خَلِیلًا* لَّقَدْ أَضَلَّنىِ عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنىِ وَ کَانَ الشَّیْطَانُ لِلْانسَانِ خَذُولًا﴾.
